อะโวคาโด การจัดการแปลงและการจัดการหลังการเก็บเกี่ยว" มีผลอย่างไรกับคุณภาพของอะโวคาโด? #เรื่องนี้ต้องรู้

ปัญหาที่สำคัญของการส่งเสริมปลูกอาโวคาโดบนพื้นที่สูง นอกจากจะปลูกให้ได้ผลผลิตที่ดีและมีคุณภาพแล้ว การจัดการแปลงและการจัดการหลังการเก็บเกี่ยวก็มีความสำคัญไม่แพ้กัน หลายครั้งที่เลือกซื้ออาโวคาโดมาจากตลาด หรือจากเพจต่างๆ แล้วผลไม่สุก และเน่าเละ หรือส่งผลผลิตทางพัสดุ แล้วแสดงอาการเน่าตามมาเมื่อถึงปลายทาง สาเหตุเกิดจากอะไร?

สาเหตุหลักๆ ที่ทำให้ผลผลิตเน่าเสียในระหว่างรอให้ผลสุกแก่พร้อมรับประทาน เกิดจาก 2 สาเหตุ ได้แก่

1) การเก็บผลอ่อน

     อาโวคาโดเป็นไม้ผลที่มีลักษณะการสุกแก่ที่มีลักษณะพิเศษ คือผลที่แก่แล้วยังสามารถแขวนอยู่ได้บนต้นระยะเวลาหนึ่ง (ขึ้นอยู่กับสายพันธุ์) และจะไม่สามารถรับประทานได้จนกว่าจะเก็บเกี่ยวออกมาจากต้นและนำมาบ่มให้สุกก่อน หากเก็บผลที่อ่อนมาวางทิ้งไว้ให้สุก ผลนั้นจะไม่สุกและเน่าเสีย

     โดยวิธีการสังเกตว่าผลอาโวคาโดแก่พร้อมเก็บเกี่ยวหรือไม่ ตามปกติจะใช้วิธีการดูจากลักษณะภายนอก เช่น การเปลี่ยนแปลงของสีผิวผล การเกิดจุดประสีน้ำตาลบนผล ขั้วผลเปลี่ยนสีจากเขียวเป็นเหลือง การเปลี่ยนสีของผล (พันธุ์แฮส) เป็นต้น นอกจากนี้ยังสามารถใช้วิธีอื่นร่วมด้วย เช่น การผ่าดูเยื่อหุ้มเมล็ด เมื่อผลยังอ่อนเยื่อหุ้มเมล็ดจะมีสีขาว แต่เมื่อผลแก่เยื่อหุ้มเมล็ดจะเหี่ยวแห้งเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาล อย่างไรก็ตาม ยังมีความแปรผันระหว่างสีของเปลือกหุ้มเมล็ดกับการสุกแก่ของผลอย่างมาก ขึ้นอยู่กับสายพันธุ์และฤดูกาลที่แตกต่างกัน

     จากงานวิจัยของ อ.ดร.ชินวัฒน์ ยัพวัฒนพันธ์ ชินวัฒน์ ยัพวัฒนพันธ์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ร่วมกับสถาบันวิจัยและพัฒนาพื้นที่สูง (องค์การมหาชน) พบว่า นอกจากการสังเกตลักษณะภายนอก ร่วมกับการผ่าดูเยื่อหุ้มเมล็ด ที่ต้องใช้ผู้ที่มีประสบการณ์และความชำนาญในการเก็บเกี่ยว ทำให้เกิดข้อผิดพลาดได้ง่าย ส่งผลกระทบถึงคุณภาพของผลผลิตและความเชื่อมั่นของผู้บริโภค ให้มีการใช้วิธีนับอายุผลหลังจากดอกบาน 50 เปอร์เซ็นต์ของช่อดอกจนถึงเก็บเกี่ยว ซึ่งเป็นวิธีที่ดีที่สุดและมีความแม่นยำในการเก็บเกี่ยวผลอาโวคาโด โดยอายุเก็บเกี่ยวขึ้นอยู่กับสายพันธุ์และสถานที่ปลูก (สภาพอากาศและอุณหภูมิ) เช่น พันธุ์ปีเตอร์สัน พันธุ์บัคคาเนีย พันธุ์แฮส และพันธุ์พิงค์เคอร์ตัน สามารถเก็บเกี่ยวผลได้ 160, 181-187, 242-251 และ 309 วันหลังดอกบาน ตามลำดับ 

ที่มา: คู่มือการเก็บเกี่ยวผลอาโวคาโดบนพื้นที่สูง. มูลนิธิโครงการหลวง และสถาบันวิจัยและพัฒนาพื้นที่สูง (องค์การมหาชน)

2) โรคหลังการเก็บเกี่ยว

     โรคที่เป็นปัญหาที่สำคัญหลังการเก็บเกี่ยวของอาโวคาโด มี 2 โรค ได้แก่

     2.1 โรคผลเน่าแอนแทรคโนส จากเชื้อราชั้นสูงคอลเลทโตตริคัม (โรคที่พบมากที่สุด) จะพบแผลจุดเล็กๆ ฉ่ำน้ำบริเวณผิวผล ต่อมาแผลจะขยายขนาดขึ้น มักเกิดการเน่าจากช่องเปิดเล็กๆ บนเปลือก เช่น แผลถลอก หรือบริเวณขั้วผล

     2.2 โรคผลจุด จากเชื้อราชั้นสูง สกุลคลาโดสปอเรียม (Cladosporium) พบอาการมีจุดสีน้ำตาลฉ่ำน้ำบริเวณผิวผล และแผลจะขยายขนาดทำให้ผลเน่าเสีย

     วิธีการป้องกัน สามารถใช้สารเคมี เช่น คาร์เบนดาซิม (ดูดซึม) แมนโคเซบ (สัมผัส) ไดฟีโนโคนาโซล (ดูดซึม) อะซอกซีสโตรบิน (ดูดซึม) โดยใช้สลับกลุ่มสารกัน หรือใช้สารชีวภัณฑ์ เช่น เชื้อราไตรโคเดอร์มา หรือบาซิลลัส ซับทิลิส/อะไมโลลิควิเฟเซียนส์ ในระยะตัดแต่งกิ่งหลังการเก็บเกี่ยว ระยะแทงใบอ่อน ระยะก่อนออกดอก ระยะหลังดอกบาน ระยะติดผลอ่อน ไปจนถึงระยะก่อนการเก็บเกี่ยว (ผสมสารจับใบทุกครั้ง) โดยต้องเว้นการใช้สารเคมีทางการเกษตรก่อนการเก็บเกี่ยวไม่น้อยกว่า 15 วัน เพื่อป้องกันสารพิษตกค้าง และใช้สารชีวภัณฑ์ทดแทนในช่วงนี้ (แนะนำให้ใช้ บาซิลลัส ซับทิลิส/อะไมโลลิควิเฟเซียนส์)

     หลังเก็บเกี่ยวไม่ควรวางผลผลิตบนพื้นดิน และให้ทำความสะอาดผลอาโวคาโดโดยใช้ผ้าสะอาดเช็ดคราบสกปรกออกให้หมด และตัดขั้วให้สั้นลง หลังจากคัดผลผลิตเสร็จแล้ว ให้นำผลที่คัดได้จุ่มหรือฉีดพ่นด้วยสารชีวภัณฑ์บาซิลลัส ซับทิลิส/อะไมโลลิควิเฟเซียนส์ อัตรา 100 กรัมต่อน้ำ 20 ลิตร และผึ่งให้แห้งก่อนการขนส่ง

***การปลูกไม้ผลภายใต้ระบบมาตรฐานอาหารปลอดภัย (GAP) จะอนุญาตให้มีการใช้สารเคมีทางการเกษตร ที่ได้รับการขึ้นทะเบียนวัตถุอันตรายทางการเกษตรจากกรมวิชาการเกษตร ในอัตราส่วนและช่วงระยะเวลาที่เหมาะสม

โดยปัญหาผลเน่าเสียในระหว่างกระบวนการสุก อาจเกิดจากสาเหตุใดสาเหตุหนึ่ง หรือทั้ง 2 สาเหตุร่วมกัน กล่าวคือในการเก็บเกี่ยวผลอาโวคาโดที่สุกแก่ไม่เต็มที่ (เยื่อหุ้มเมล็ดเริ่มแห้ง แต่ยังไม่แก่ 100 เปอร์เซ็นต์) ผลอาโวคาโดจะใช้ระยะเวลาสุกนานกว่าผลที่แก่จัด (พันธุ์บัคคาเนียปกติใช้เวลา 3-5 วันหลังเก็บเกี่ยว) และในระหว่างกระบวนการสุกแก่ของผลไม้ จะเกิดความร้อนและความชื้นขึ้นบริเวณผิวผล ทำให้เชื้อราที่ติดอยู่บริเวณที่ผิวผลมีเวลาในการเจริญได้นานกว่าผลที่แก่จัด จึงทำให้แสดงอาการของโรคผลเน่าได้

หนังสือคู่มือการเก็บเกี่ยวอาโวคาโดบนพื้นที่สูง

https://hkm1.hrdi.or.th/media/detail/274/5

เอกสารวิชาการเกษตร : คำแนะนำการป้องกันกำจัดศัตรูพืช 2560

http://royalprojectthailand.com/Prot_Veg