วัสดุ/อุปกรณ์

1.      หัวเชื้อไตรโคเดอร์มา

2.      หม้อหุงข้าวไฟฟ้า

3.      ถุงพลาสติกทนร้อน

4.      ข้าวสารหรือปลายข้าว

5.      ยางวง

ขั้นตอน/วิธีการ

1.      นำข้าวสารหรือปลายข้าวประมาณ 1 กิโลกรัม ล้างให้สะอาด แล้วหุงโดยใช้ข้าว 3 ส่วน ต่อน้ำ 2 ส่วน จะได้ข้าวที่มีลักษณะกึ่งแข็งกึ่งนิ่ม

2.   ตักข้าวสุกขณะร้อน (เพื่อป้องกันจุลินทรีย์จากอากาศเข้าไปปนเปื้อนในถุงข้าว) ใส่ถุงพลาสติกทนร้อนขนาด 8x12 นิ้ว กดข้าวในถุงเบาๆ ให้แบน เพื่อไล่อากาศออกจากถุง โดยให้ถุงพลาสติกแนบกับข้าว เพื่อลดการเกิดหยดน้ำ รอจนข้าวอุ่นหรือเกือบเย็น จึงนำไปใส่หัวเชื้อไตรโคเดอร์มา ถุงละประมาณ 1-1.5 กรัม (เหยาะหัวเชื้อ 2-3 ครั้ง) รัดยางตรงปากถุงให้แน่น แล้วบีบข้าวเบาๆ เพื่อให้หัวเชื้อกระจายให้ทั่วมุม แล้วใช้เข็มแทงรอบๆ บริเวณที่รัดยาง ประมาณ 20-30 ครั้ง กดข้าวในถุงให้แผ่กระจายไม่ซ้อนทับกัน ดึงบริเวณกลางถุงขึ้น ไม่ให้พลาสติกแนบติดกับข้าว เพื่อให้มีช่องว่างในถุง

3.      วางถุงข้าวเพื่อบ่มเชื้อในห้องที่ปลอดจากมดไร และสัตว์ต่างๆ เป็นเวลา 2 วัน ในสภาพอากาศไม่ร้อน ไม่ถูกแสงแดด แต่ได้รับแสงสว่าง 6-10 ชั่วดมง/วัน หากแสงไม่พอ ใช้แสงจากหลอดนีออนช่วยได้ เมื่อครบ 2 วัน บีบขยำก้อนข้าวที่มีเส้นใยเชื้อเจริญอยู่ให้แตก แล้ววางถุงในที่เดิม ถึงถุงให้มีอากาศเข้าอีกครั้งแล้วบ่มในสภาพเดิม ต่ออีก 4-5 วัน (อย่าลืมดึงถุงให้โป่ง)

4.      เชื้อสดที่ผลิตได้ควรนำไปใช้ทันที หรือเก็บในตู้เย็นช่องธรรมดาไม่เกิน 1 เดือน ก่อนนำไปใช้

การใช้ประโยชน์

1.       การคลุกกับเมล็ดพืช มีอัตราการใช้เชื้อสด ประมาณ 1 ช้อนแกง คลุกกับเมล็ดพันธุ์พืชหนักประมาณ 1 กิโลกรัม โดยตักเชื้อสด 10 กรัมใส่ถุง แล้วเติมน้ำสะอาดเล็กน้อยเพื่อให้คลุกง่ายและเชื้อติดเมล็ดดี  การคลุกเมล็ดเพื่อป้องกันการเข้าทำลายของเชื้อโรคที่ติดมากับเมล็ดพันธุ์ และเชื้อโรคที่อาศัยอยู่ในดิน ป้องกันการเกิดเมล็ดเน่า การคลุกเมล็ดด้วยเชื้อราไตรโคเดอร์มามีข้อจำกัดคือ หลังคลุกเมล็ดแล้วนำไปปลูกทันทีไม่สามารถเก็บไว้ได้นานๆ

2.      การผสมน้ำฉีดพ่น มีอัตราการใช้เชื้อสด 1 กิโลกกรัม ผสมกับน้ำ 200 ลิตร ฉีดพ่นในขณะแดดอ่อน หรือเวลาเย็น มีอัตราการฉีดพ่น 1 ลิตร ต่อพื้นที่ 5-10 ตารางเมตร และควรรดน้ำให้ดินชื้นก่อน หรือหลังฉีดพ่น

ที่มา : ศูนย์กสิกรรมธรรมชาติ จังหวัดภูเก็ต  /  หนังสือองค์ความรู้และภูมิปัญญาของชาวบ้านภายใต้โครงการศูนย์เรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียงชุมชน  สำนักงานปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์