การปลูกพืชผักอินทรีย์ เมื่อไม่ใช้สารเคมีแต่ใช้ปุ๋ยหรือสารกำจัดศัตรูพืชที่ผลิตด้วยวัสดุธรรมชาติ ผลลัพธ์ที่ได้จึงเป็นมิตรที่ดีต่อสิ่งแวดล้อม ได้พืชผักสะอาดปลอดภัยบริโภค จ่าเหน่งเป็นเกษตรกรนักสู้ที่ได้เปลี่ยนวิถีเกษตรเคมีมาปลูกพืชผักอินทรีย์กระทั่งประสบความสำเร็จ สามารถเพิ่มผลผลิตผักอินทรีย์ได้มากขึ้น ผักอินทรีย์ส่วนหนึ่งเป็นอาหารในครัวเรือน อีกส่วนหนึ่งนำออกขาย ทำให้มีรายได้และมีวิถีที่มั่นคง วันนี้จึงนำเรื่องราวมาบอกเล่าสู่กัน

จ่าเหน่ง หรือ เรืออากาศตรีบัญชา เพ็ชรรักษ์ ผู้ปลูกพืชผักอินทรีย์ เล่าให้ฟังว่า ปี 2553 เริ่มทำการเกษตรเคมี ได้ปลูกพืชและเลี้ยงสัตว์หลายชนิด ผลผลิตที่ได้นำมาเป็นอาหารในครัวเรือนและขาย ปี 2557 ได้ใช้สารเคมีน้อยลงเพื่อสุขภาพดีของทุกคน และปี 2560 เปลี่ยนมาทำเกษตรอินทรีย์หรือปลูกพืชผักอินทรีย์หลายชนิด พื้นที่ 1 ไร่ โดยได้รับการสนับสนุนส่งเสริมจากนักวิชาการส่งเสริมการเกษตร สำนักงานเกษตรจังหวัดสิงห์บุรี นักวิชาการเกษตร กรมพัฒนาที่ดิน กรมวิชาการเกษตร หรือหน่วยงานอื่น ทำให้ทุกวันนี้การทำเกษตรหรือปลูกพืชผักอินทรีย์ประสบความสำเร็จ ปลอดภัยทั้งผู้ผลิต/ผู้บริโภค และสิ่งแวดล้อม ซึ่งขั้นตอนการปลูกผักอินทรีย์ มีดังนี้

เตรียมความพร้อม…เตรียมใจ ยอมรับความเสี่ยงที่จะเกิดขึ้น ทั้งโรค/แมลง ผลผลิตไม่สวยและลดลง ต้องวางแผนแปลงหรือระบบน้ำให้สะดวกต่อการดูแล หรือปลูกหมุนเวียนเพื่อให้ได้ผลผลิตตลอดปี

ผลิตปุ๋ยหมัก… วัสดุที่ใช้ แกลบดิบ 2 ส่วน แกลบดำ 1 ส่วน มูลสัตว์ 1 ส่วน น้ำหมัก รำละเอียด และสารเร่ง พด. 1 (เป็นจุลินทรีย์ที่มีประสิทธิภาพสูงในการย่อยสลายวัสดุเหลือใช้จากการเกษตร) วิธีทำได้นำวัสดุที่เตรียมเทลงไปบนพื้นที่แล้วผสมคลุกเคล้าให้เข้ากัน รดน้ำให้ชุ่ม ใส่น้ำหมักและสารเร่ง พด. 1 แล้วหมักไว้ 1 เดือน ระหว่างหมักได้กลับกองปุ๋ยสัปดาห์ละครั้ง จากนั้นตักปุ๋ยหมักใส่ถุงเก็บไว้เพื่อเตรียมนำไปใช้ปรับปรุงดินให้อุดมสมบูรณ์

เตรียมดินแปลงปลูก…ได้นำหน้าดิน 3 กระสอบ ปุ๋ยหมัก 3 กระสอบ มะพร้าวสับและขุยมะพร้าว ชนิดละ 1 กระสอบ ผสมคลุกเคล้าให้เข้ากัน หมักไว้ 5-7 วัน คอยตรวจค่าความเป็นกรดเป็นด่าง หรือค่า pH ด้วย

ผลิตน้ำหมักรกหมู… นำรกหมู 5-6 กิโลกรัม กากน้ำตาล 10 ลิตร และน้ำเปล่า 30 ลิตร ใส่ในถังหมักผสมคลุกเคล้ากัน ใส่สารเร่ง พด. 1 จำนวน 1 ซอง ลงไปผสม ปิดฝาหมักไว้ 2 เดือน เมื่อรกหมูย่อยสลายได้เติมน้ำมะพร้าวลงไป 60-80 ลิตรหมักไว้ 6 เดือน การหมักก็สมบูรณ์

วิธีใช้ นำน้ำรกหมู 20-40 ซีซี ผสมน้ำ 10 ลิตร นำไปรดต้นผัก 5-7 วัน ต่อครั้ง จะช่วยบำรุงราก ต้น ใบ ดอก หรือผล แข็งแรงโตเร็ว สมบูรณ์ และงดใช้ก่อนเก็บเกี่ยวในสัปดาห์สุดท้าย

ผลิตน้ำหมักปลา…นำปลามาผสมกับกากน้ำตาลและสับปะรด อัตรา 1 ต่อ 1 แล้วใส่สารเร่ง พด. 2 หมักไว้ 2 เดือน เมื่อย่อยสลายดีแล้วได้เติมน้ำมะพร้าวให้เกือบเต็มถังหมัก แล้วหมักต่ออีก 6 เดือน

วิธีใช้ ในการเตรียมดินได้นำน้ำหมักปลา 500 ซีซี ผสมกับน้ำ 10 ลิตร นำไปรดบนแปลงปลูก

จ่าเหน่ง เล่าให้ฟังอีกว่า ได้ผลิตสารชีวภัณฑ์ เพื่อป้องกันโรค/แมลง ดังนี้

1. ผลิตไตรโคเดอร์ม่า… เพื่อกำจัดโรคที่เกิดจากเชื้อรา วัสดุที่ใช้ กากน้ำตาล 2 กิโลกรัม หัวเชื้อไตรโคเดอร์ม่า 20 กรัม น้ำ 20 ลิตร วิธีทำ นำน้ำและกากน้ำตาลใส่ในถังผสมกัน แล้วเติมหัวเชื้อไตรโคเดอร์ม่าลงไปผสม หมักไว้ 48 ชั่วโมง วิธีใช้ นำไตรโคเดอร์ม่า 1 ลิตร ผสมกับน้ำ 10 ลิตร ไปรดเพื่อเตรียมดินแปลงปลูก หรือไตรโคเดอร์ม่า 1 ลิตร ผสมกับน้ำ 10 ลิตร นำไปรดต้นผักในช่วงเย็น หากพบมีอาการโรครากเน่า/โคนเน่า ต้องเพิ่มความเข้มข้นเท่าตัว

2. ผลิตเชื้อราบิวเวอเรีย+เมธาไรเซียม… เพื่อกำจัดหนอนศัตรูผัก วัสดุที่ใช้ แป้งข้าวโพด 400 กรัม น้ำ 10 ลิตร หัวเชื้อราบิวเวอเรีย 20 กรัม วิธีทำ นำน้ำ 9 ลิตร ไปต้มให้เดือด และนำน้ำ 1 ลิตร ละลายแป้งข้าวโพดแล้วเทใส่น้ำต้มเดือด ใช้ไม้คนให้แป้งสุก ปล่อยให้เย็นแล้วเติมหัวเชื้อราบิวเวอเรียลงไปผสม ปิดฝาไว้ 48 ชั่วโมง

วิธีใช้ เมื่อพบหนอนหรือเพลี้ยอ่อนเริ่มเข้าทำลาย ให้นำเชื้อราบิวเวอเรีย 20-40 ซีซี ผสมกับน้ำ 20 ลิตร นำไปฉีดพ่นตอนเย็นทุกวัน

3. ผลิตเชื้อแบคทีเรียบาซิลลัสทิงยูเรซิส (BT…) เพื่อกำจัดหนอน วัสดุที่ใช้ น้ำเต้าหู้ 5 ลิตร หัวเชื้อแบคทีเรียฯ 20 กรัม กากน้ำตาล 2 กิโลกรัม วิธีทำ นำน้ำเต้าหู้และหัวเชื้อแบคทีเรียฯ ใส่ภาชนะผสมให้เข้ากัน หมักไว้ 48 ชั่วโมง

วิธีใช้ เมื่อพบหนอนศัตรูผักเริ่มเข้าทำลาย นำเชื้อแบคทีเรียฯ 20-40 ซีซี ผสมกับน้ำ 20 ลิตร นำไปฉีดพ่นตอนเย็นทุกวัน หากมีการระบาดรุนแรงให้เพิ่มความเข้มข้นเท่าตัว

4. ผลิตไส้เดือนฝอย… เพื่อกำจัดหนอน ด้วงหมัดผัก และด้วงตับเต่า วัสดุที่ใช้ หัวเชื้อ น้ำมันหมู 130 มิลลิลิตร ไข่ 4-5 ฟอง น้ำสะอาด 260 มิลลิลิตร ฟองน้ำหั่นเป็นลูกเต๋า 20 กรัม กะละมัง ถุงพลาสติกใสอย่างหนา ขนาด 6×9 นิ้ว วิธีทำ นำไข่ น้ำมันหมู น้ำ ใส่ภาชนะผสมให้เข้ากัน แล้วนำไปคลุกเคล้ากับฟองน้ำแล้วแบ่งใส่ถุง พับถุงให้เป็นสามเหลี่ยม พับเป็น 2 ทบ กว้าง 1 เซนติเมตร เย็บปากถุง นำไปนึ่งในหม้อนึ่งฆ่าเชื้อ พักไว้ให้เย็น

วิธีใช้ นำไส้เดือนฝอยที่ผสมแล้วไปฉีดพ่นหรือราดที่แปลงผักในช่วงเย็น จะช่วยกำจัดศัตรูผักได้อย่างรวดเร็ว

การเพาะกล้าและปลูก… ได้เพาะกล้าผักด้วยการโรยเมล็ดพันธุ์ผักในแปลงเพาะกล้า เมื่องอกได้ 6-7 วัน ได้นำไปแต้มในถาดหลุม รดน้ำเช้า-เย็น เพาะเลี้ยงอีก 10-15 วัน เมื่อต้นกล้าแข็งแรงได้ถอนนำไปปลูกในช่วงเย็นทุกสัปดาห์ ก่อนปลูกได้รดน้ำแปลงปลูกให้พอชุ่ม นำต้นกล้าลงปลูก เช่น ผักสลัด/ผักกาดขาว ได้ปลูกระยะห่าง 20-25 เซนติเมตร หรือผักกวางตุ้งได้ปลูกระยะห่าง 10-15 เซนติเมตร จากนั้นให้ต้นผักได้รับน้ำแต่พอเพียง

การเก็บเกี่ยวและขาย… ได้ปฏิบัติดูแลบำรุงรักษาทุกวัน เช้า-เย็น ให้น้ำแต่พอเพียง ได้รดน้ำหมักรกหมูหรือน้ำหมักปลาสัปดาห์ละ 2 ครั้ง เมื่อพบโรค/แมลง จะต้องรีบกำจัด เมื่อต้นผักเติบโตสมบูรณ์ได้เก็บเกี่ยว ล้างทำความสะอาด ชั่งน้ำหนัก บรรจุใส่ถุง นำไปขายที่ตลาดเกษตรกร จังหวัดสิงห์บุรี ทุกวันเสาร์-อาทิตย์ เวลา 06.00-10.00 น. หรือวางขายที่บ้านด้วย ทำให้มีรายได้จากการขายพืชผักอินทรีย์ 10,000-12,000 บาท ต่อเดือน พอเพียงต่อการยังชีพ

ความสำเร็จ… จ่าเหน่ง ได้รับใบประกาศเกียรติคุณปราชญ์เกษตรของแผ่นดินดีเด่น ระดับเขต ปี 2563 รางวัลรองชนะเลิศ อันดับ 1 ได้รับการรับรองมาตรฐานเกษตรอินทรีย์ มกษ. 9000 1-2552 หรือได้รับรางวัลเกษตรกรดีเด่น สาขาการปฏิบัติการเกษตรที่ดีสำหรับพืช หรือ GAP ดีเด่น จากหน่วยงานในสังกัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์

จากเรื่องราว จ่าเหน่ง ปลูกพืชผักอินทรีย์วิถีมั่นคง เป็นวิถีที่ทำให้ทั้งผู้ปลูกและผู้กิน สิ่งแวดล้อมปลอดภัย มีสุขภาพดี ผู้ปลูกมีรายได้จากการขายผักอินทรีย์มีความมั่นคงต่อการดำรงชีพ สนใจสอบถามเพิ่มได้ที่ จ่าเหน่ง หรือ เรืออากาศตรีบัญชา เพ็ชรรักษ์ ที่ 20/1 หมู่ที่ 6 ตำบลโพกรวม อำเภอเมือง จังหวัดสิงห์บุรี โทร. 081-2919-687 หรือที่สำนักงานเกษตรจังหวัดสิงห์บุรี โทร. 036-510-530 ก็ได้ครับ