มะตูม สมรภูมิสมุนไพรศักดิ์สิทธิ์

ชื่ออื่น มะปิน กะทันตาเถร ตุ่มตัง ตูม มะปินมะปีส่า พะโนงค์ บักตูม

ลักษณะทั่วไป ไม้ยืนต้น ลำต้นและกิ่งมีหนาม ใบประกอบแบบนิ้วมือ มี 3 ใบย่อย เรียงสลับ ดอกช่อออกที่ซอกใบและปลายกิ่ง กลีบดอกสีขาวแกมเขียวอ่อน เนื้อในสีเหลืองแกมเขียว รูปทรงกลมถึงรูปผลแพร์

การขยายพันธุ์ เพาะเมล็ด ตอนกิ่ง เสียบยอด

ไม้ศักดิ์สิทธิ์เทพเจ้า ไม้มงคลพระราชา

มะตูม เป็นสมุนไพรเก่าแก่ของอินเดีย ซึ่งเป็นถิ่นกำเนิดของสมุนไพรชนิดนี้ เป็นไม้มงคลของศาสนาฮินดูหรือศาสนาพราหมณ์ เป็นต้นไม้ศักดิ์สิทธิ์ของพระศิวะ (พระอิศวร) ด้วยใบมะตูมมีลักษณะเป็น 3 แฉก คล้ายตรีศูลของพระอิศวร เมื่อมีการบูชาพระศิวะจะต้องนำใบมะตูมมาถวายพร้อมกับท่องมนต์ หรือวางไว้ใต้ตำรา วัดฮินดูที่บูชาพระศิวะ นิยมปลูกต้นมะตูมไว้ ห้ามไม่ให้ตัดโค่น       

ในประเทศไทย ซึ่งได้รับอิทธิพลจากศาสนาพราหมณ์ มีการนำใบมะตูมมาใช้ในพิธีสำคัญต่างๆ อาทิ พิธีพืชมงคลแรกนาขวัญ ในพิธีสมรสพระราชทานในโอกาสที่พระบรมวงศานุวงศ์เข้าเฝ้าเพื่อเจริญพระชนมพรรษา หรือเอกอัครราชทูตไทยกราบถวายบังคมลาไปปฏิบัติราชการในต่างประเทศ เป็นต้น อีกทั้งยังเป็นไม้ประจำจังหวัดชัยนาท คนโบราณเชื่อว่า ใบมะตูมป้องกันภูติผีปีศาลและเสนียดจัญไรได้ เป็นต้นไม้สำคัญชนิดหนึ่งที่นิยมปลูกไว้ในบริเวณบ้าน เพื่อเป็นสิริมงคล

หมอยาสมัยก่อน มักจะปลูกมะตูมไว้ตามบ้าน เพื่อใช้ทำยา โดยนำทุกส่วน ทั้งผลอ่อน ผลแก่ ผลดิบ ผลสุก ดอก ใบ ราก เปลือก แก่น ไปทำยาในรูปแบบต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นยาอบ ยาต้ม ยาลูกกลอน ใช้รักษาอาการเจ็บป่วยเกี่ยวกับท้องไส้ ตับ คอ ปอด และหัวใจ เช่น ท้องเสีย ท้องผูก ริดสีดวง ไข้ แก้เจ็บหลังเจ็บเอว ร้อนใน หนาวใน แก้ลม แก้ปวด แก้ตัวบวม แก้หอบหืด เบาหวาน ด้วยสรรพคุณมากมายเหล่านี้คนโบราณจึงมีตำนานขึ้นมาบอกเล่าให้ลูกหลานรักษาสืบทอดต้นไม้ชนิดนี้ต่อๆ กันมา

คุณค่าใบมะตูม สร้างภูมิรับมือโลกร้อน

ใบมะตูมที่นำมากินเป็นผัก และหมอยาใช้กินแก้หลอดลมอักเสบ บำรุงธาตุ คุมเบาหวาน เจริญอาหาร แก้กระหายน้ำ ยับยั้งการตั้งครรภ์นั้น มีรายงานการศึกษาวิจัยพบว่า สารสกัดจากใบมะตูมมีฤทธิ์ป้องกันเนื้อเยื่อปกติของอวัยวะต่างๆ เช่น ตับ ไต ลำไส้ ม้าม และดีเอ็นเอ ไม่ให้ถูกทำลายจากรังสี มีฤทธิ์ต้านการแพ้ มีฤทธิ์คลายกังวลและต้านซึมเศร้า ป้องกันการเป็นต้อกระจกในหนูที่เป็นเบาหวาน มีฤทธิ์แก้ปวด แก้อักเสบ รวมทั้งไทรอยด์เป็นพิษที่มะตูมอาจจะเป็นทางเลือกหนึ่งในการดูแลรักษา เพราะสมัยก่อนใช้ใบมะตูมเป็นยาแก้ไข แก้ร้อนใน ผู้ป่วยไทรอยด์เป็นพิษจะมีอาการร้อนภายใน จึงมีการศึกษาทดลองพบว่า มีผลลดปริมาณฮอร์โมนไทรอยด์ เหนือกว่ายารักษาไทรอยด์ จึงแนะนำให้ผู้ป่วยโรคนี้ กินยอดอ่อนมะตูม หรือดื่มชามะตูมเป็นประจำ จะช่วยลดฮอร์โมนไทรอยด์ได้อีกทาง นับได้ว่ามะตูมมีประโยชน์อย่างยิ่งต่อสุขภาพในสภาวะโลกร้อน ซึ่งส่งผลให้มนุษย์เรามีความเสี่ยงสูงขึ้นในการเจ็บป่วยด้วยภาวะความร้อนต่างๆ