การวินิจฉัยอาการผิดปกติของพืชเบื้องต้น (สารเคมี โรคพืช หรือขาดธาตุอาหาร)

การสังเกตความผิดปกติของพืชเป็นขั้นตอนสำคัญในการจัดการปัญหาทางการเกษตรที่เห็นได้ชัดเจนเลยคือ

1) การแก้ปัญหาโดยตรง เช่นเกิดโรคใบจุดขึ้นจะเลือกใช้สารป้องกันกำจัดชนิดไหน หรือพืชแสดงอาการขาดธาตุชนิดใดจะเลือกเติมได้อย่างถูกต้อง

2) การแก้ปัญหาที่เกิดข้อพิพากระหว่างแปลงข้างเคียง เช่นการที่แปลงข้างเคียงบินโดรนแล้วละอองสารปลิวมาโดนพืชปลูกของเราจนได้รับความเสียหาย

ดังนั้นการวินิจฉัยอาการของพืชเบื้องต้นมีความสำคัญมาก เพราะอาการของพืชจากหลายสาเหตุ เช่น พิษจากสารป้องกันกำจัดศัตรูพืช การเกิดโรคพืชทั้งเชื้อรา ไวรัส แบคทีเรีย หรือการขาดธาตุอาหาร บางครั้งมักมีลักษณะคล้ายกัน หากวินิจฉัยผิดอาจนำไปสู่การแก้ไขที่ไม่ตรงจุดและเกิดความเสียหายต่อพืชปลูกและผลผลิตของเราได้เช่นกันครับ

แนวทางการวินิจฉัยเบื้องต้น

พิจารณารูปแบบการกระจาย: โรคพืชมักแสดงอาการกระจายเป็นหย่อม ส่วนสารป้องกันกำจัดศัตรูพืชมักสม่ำเสมอทั่วแปลง ขณะที่การขาดธาตุอาหารมักเกิดเป็นโซนตามความอุดมสมบูรณ์ของดิน

พิจารณาช่วงเวลาที่พืชเกิดอาการ: หากเกิดหลังพ่นสารป้องกันกำจัดศัตรูพืชไม่นาน มักเป็นพิษจากสารเคมี ศึกษาประวัติการใช้สารและการใส่ปุ๋ยในแปลง เพื่อหาสาเหตุสัมพันธ์กับอาการ

พิจารณาสภาพแวดล้อม: ความชื้นสูงหรืออุณหภูมิต่ำมักเอื้อต่อการเกิดโรค หรือการที่ดินกรดจัดอาจทำให้พืชขาดธาตุบางชนิด

1. ความเสียหายจากสารเคมี (Chemical Injury)

พืชอาจได้รับพิษจากสารกำจัดวัชพืช ยาฆ่าแมลง ปุ๋ยเคมี หรือสารปรับสภาพพืช หากใช้ในอัตราสูงเกินไป การผสมสารไม่ถูกต้อง พ่นในช่วงอากาศร้อนชื้น อาการที่พบได้ เช่น ใบไหม้ มีจุดเน่า ใบแห้งจากขอบเข้ากลาง เหี่ยวเฉา หรือยอดบิดงอ มักเกิดขึ้น “ทันทีหลังการพ่น” และกระจายตัวเป็นแนวหรือสม่ำเสมอทั่วแปลง

2. ความเสียหายจากโรคพืช (Plant Disease)

โรคพืชเกิดจากเชื้อรา แบคทีเรีย หรือไวรัส มักมีอาการจำเพาะ เช่น ใบมีจุดวงแหวน รอยช้ำ รากเน่า ลำต้นแผลดำ หรือมีเส้นใยเชื้อราและคราบสปอร์ อาการของโรคมักเริ่มจาก “บางจุดในแปลง” โดยเฉพาะบริเวณชื้นต่ำแอ่งน้ำ แล้วค่อยๆ ลามออกไป

3. ความผิดปกติจากการขาดธาตุอาหาร (Nutrient Deficiency)

การขาดธาตุอาหารเกิดจากดินเสื่อม ความเป็นกรด–ด่างไม่เหมาะสม หรือระบบรากดูดอาหารไม่ได้ อาการจะเกิดอย่าง “ค่อยเป็นค่อยไป” และมีแบบแผน เช่น ขาดไนโตรเจน: ใบเหลืองซีดจากโคนสู่ปลาย ขาดฟอสฟอรัส: ใบมีสีม่วงหรือแดงเข้ม ขาดโพแทสเซียม: ใบไหม้ตามขอบ